دو تکه غضروف در داخل زانو، بین استخوان ران و ساق پا (درشت نی) قرار می گیرد که اصطلاحاً به آن مینیسک می گویند. لایه های لاستیکی غضروف مانند ضربه گیر برای زانوی شما عمل می کند و از استخوان ها و مفصل زانو در برابر ضربه محافظت می کند.

دو مینیسک در زانو وجود دارد؛ یکی مینیسک داخلی و دیگری مینیسک خارجی. هر دو مینیسک ساختاری انعطاف پذیر دارند که به عنوان یک سیستم جذب شوک و ضربه هنگام راه رفتن، دویدن و پریدن عمل می کنند. مینیسک ها همچنین به لغزش استخوان ران و استخوان ساق روی هم کمک می کنند.

متأسفانه مینیسک ها عمدتاً دارای خون رسانی ضعیف هستند که این خون رسانی ضعیف فرآیند ترمیم شدن مینیسک را سخت و زمان بر می کند. به ویژه در مواردی که پارگی های بزرگ در لبه بیرونی مینیسک صورت می گیرد.

علائم پارگی مینیسک

پارگی مینیسک علائم آشکاری ندارد و فقط می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ورم، التهاب و سفتی زانو
• درد شدید زانو و مشکل در حرکت دادن زانو
• احساس عدم تحمل وزن توسط زانو
• گرفتگی زانو و مشکل در صاف کردن زانو
• احساس قفل کردن زانو و مشکل در راه رفتن

انواع پارگی مینیسک

مینیسک می تواند طی فعالیت ها و ورزش های سنگین یا در اثر چرخش های ناگهانی در ناحیه زانو دچار پارگی گردد. پارگی مینیسک دارای انواع مختلفی است که در ذیل به آن ها اشاره شده است:

1) پارگی طولی مینیسک زانو

این نوع از پارگی مینیسک معمولا بعد از گرفتن MRI ام‌آر‌آی مشخص می‌شود و برای درمان نیاز به جراحی ندارند. این پارگی معمولا از قسمت های پشتی مینیسک شروع شده و ممکن است تا قسمت های قدامی یا جلویی مینیسک ادامه یابد.

2) پارگی شعاعی مینیسک زانو

پارگی های شعاعی، شایعترین فرم پارگی مینیسک هستند. این پارگی ها در قسمت بدون رگ مینیسک هستند که خونرسانی خوبی ندارند و در نتیجه توانایی ترمیم خود به خودی بسیار اندکی دارند.

3) پارگی افقی مینیسک زانو

در این نوع پارگی‌ها به جای برداشتن قسمتی از مینیسک آسیب دیده، به روش جراحی بافت مینیسک را به هم متصل می کنند. باید به این نکته توجه داشت که محل این نوع پارگی در درمان آن تعیین کننده است؛ چرا که اگر در ناحیه ای با خونرسانی خوب قرار داشته باشد، بهترین نتیجه را از عمل جراحی خواهیم گرفت.

4) پارگی کشکک یا دسته سطلی مینیسک زانو

پارگی کشکک از کمیاب‌ترین پارگی‌های مینیسک است. در صورتی‌که تکه‌ای از مینیسک در زانو باعث قفل شدگی شود، نیاز است که با جراحی، آن تکه از مینیسک از زانو خارج شود.

5) پارگی مایل یا منقاری مینیسک زانو

پارگی های مایل فرم ناشایعی از آسیب دیدگی های مینیسک زانو هستند.

6) پارگی ترکیبی یا پیچیده مینیسک زانو

پارگی های ترکیبی به فرمی از پارگی ها اطلاق می شود که مجموعه ای از پارگی های شعاعی و افقی در مینیسک زانو می باشند. در این نوع پارگی ها توانایی ترمیم بسیار پایین است، در نتیجه جراح ممکن است قسمت آسیب دیده را از داخل مفصل زانو خارج کند.

تشخیص پارگی مینیسک زانو

اگر مشکوک به پارگی مینیسک باشد، پزشک یک معاینه کامل از زانو انجام می دهد و همچنین برای تایید تشخیص خود و ارزیابی بیشتر زانو، عکسبرداری با اشعه ایکس و ام آر آی (MRI) را تجویز می نماید.

• اشعه ایکس X: اشعه ایکس  یک آزمایش تشخیصی است که از پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی نامرئی برای تولید تصاویری از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و اندام‌ها بر روی فیلم استفاده می‌کند. 

• ام آر آیMRI: یک روش تشخیصی است که از ترکیبی از آهنرباهای بزرگ، فرکانس های رادیویی و کامپیوتر برای تولید تصاویر دقیق از اندام ها و ساختارهای بدن استفاده می کند. اغلب می تواند آسیب یا بیماری را در رباط یا عضله اطراف تعیین کند.

• سونوگرافی: در سونوگرافی از امواج صوتی برای گرفتن عکس از اجزای داخل بدن استفاده می‎‌شود.

درمان پارگی مینیسک زانو

درمان پارگی مینیسک بر اساس نوع و محل پارگی متفاوت است.در ابتدا درمان های خانگی را انجام می دهیم که درمان های خانگی شامل موارد زیر می باشند:

• پرهیز از هرگونه فعالیتی که باعث زانو درد می شود.
• استراحت نقش مهمی در ترمیمی آسیب دیدگی های مینیسک زانو دارد.
• کمپرس سرد، همراه با استفاده از باند فشاری، ممکن است به کاهش درد و تورم زانو کمک کند.
• استفاده از داروی مسکن زیر نظر پزشک جهت کاهش تورم و درد زانو موثر است.
• حفظ وزن ایده آل به کاهش فشار وارده بر زانو کمک می‌کند.
• کفش و کفی‌های طبی می‌توانند برای توزیع فشارهای وارد شده به زانو هنگام راه رفتن و دویدن مفید باشند.

چنانچه روش های فوق تاثیری بر درمان پارگی مینیسک نداشته باشد، ممکن است پزشک درمان به روش جراحی آرتروسکوپی را توصیه نماید. در این روش جراحی، جراح ابتدا یک برش کوچک در زانوی شما ایجاد می‎‌کند و سپس ابزار و دوربینی را از طریق این برش برای ترمیم مینیسک آسیب‎ دیده وارد زانو می‌‎کند. کل مراحل این عمل معمولاً حدود یک ساعت طول می‎‌کشد.

پس از انجام جراحی معمولاً می‎‌توانید در همان روز به خانه بروید. اگرچه بهبودی کامل به زمان نیاز دارد، اما می‎‌توانید چند روز پس از جراحی تمرینات فیزیوتراپی را شروع کنید. معمولا زمان بهبودی و ترمیم پارگی مینیسک حدود شش هفته است. در این باید از زانوبند یا عصا برای راه رفتن و انجام کارهای روزمره استفاده نمایید.

فیزیوتراپی برای پارگی مینیسک پا

پارگی مینیسک با علائم خفیف مانند پارگی های ترکیبی، طولی و افقی را می توان در کلینیک های فیزیوتراپی درمان کرد. تمرینات فیزیوتراپی بعث تقویت عضلات مفصل پا می گردد.

البته باید توجه داشت که بعد از انجام فیزیوتراپی، حرکاتی مانند راه رفتن زیاد، بالا یا پایین رفتن از پله ها و همچنین چرخش های ناگهانی را باید با احتیاط انجام داد تا پارگی مینیسک به خوبی ترمیم شود.

عوارض عدم درمان پارگی مینیسک

اولین و مهم ترین عوارض عدم درمان پارگی مینیسک، شروع زودرس آرتروز زانو در سنین پایین می باشد. سایر عوارض عدم درمان پارگی مینیسک زانو عبارتند از:

• ناتوانی در صاف شدن زانو
• لاغر شدن و ضعیف شدن عضلات چهار سر ران
• شنیدن صدای تق تق زانو حین راه رفتن
• خالی کردن زانو و عدم تعادل در راه رفتن
• قفل شدن زانو

سخن پایانی

پارگی مینیسک می تواند به خودی خود درمان شود، اما اگر پارگی مینیسک شدید باشد، ممکن است بیمار برای ترمیم یا برداشتن غضروف آسیب دیده به جراحی آرتروسکوپی نیاز داشته باشد.

به طور کلی، نتایج جراحی مینیسک با موفقیت بالا همراه است. با فیزیوتراپی مناسب، بیماران می توانند به زندگی عادی خود بدون هیچ محدودیتی بازگردند. بازگشت به ورزش هایی مانند اسکی، فوتبال، فوتبال و بسکتبال معمولاً بین ۶ تا ١٢ هفته پس از جراحی اتفاق می افتد.