ساییدگی زانو چیست ؟

ساییدگی زانو (knee Arthritis) که به نام آرتروز زانو نیز شناخته می شود یکی از عوامل مراجعه مکرر به پزشک ارتوپد می باشد. آرتروز به التهاب مفاصل بدن اطلاق می شود و علائمی مانند تورم، درد و سفت شدن مفصل از علائم اصلی آن است. تمام مفاصل بدن می توانند به بیماری آرتروز مفصل مبتلا شوند اما یا آرتروز زانو شایع تر از بقیه است.

ساییدگی زانو رایجترین مسبب تولید درد در زانو است. این عارضه به دلائل مختلفی ایجاد شده و ممکن است براساس شرایط و علائمی که برای فرد ایجاد می کند، درمان آن نیز متغیر باشد.

هر آنچه که باید در مورد ساییدگی زانو و درمان آن بدانید در این مطلب با استناد به منابع علمی برای شما جمع آوری شده است.

آگاهی از آناتومی زانو راهی برای شناخت درمان ساییدگی زانو

قبل از آشنایی با ساییدگی زانو و درمان آرتروز زانو بهتر است آناتومی مفصل زانو را شناخته تا درک صحیح تری از بیماری ساییدگی زانو داشته باشید، چرا که لازمه شناخت بیماری ها و درمان آن ها، آگاهی در مورد بدن است.

زانو قویترین و مستحکم ترین مفصل بدن است، در واقع زانو از انتهای استخوان ران یا فمور (femur) و بالای استخوان درشت نی ساق پا یا تیبیا (tibia) و استخوان کشکک یا پاتلا (patella)   تشکیل شده است که این 3 استخوان مفصل زانو را شکل می دهند. قاعدتاً  باید جلو اصطکاک این استخوان ها گرفته شود پس انتهای این سه استخوان با غضروف شیشه ای  یا هیالین (Hyaline cartilage) پوشانده می شود. دو غضروف دیگر به نام مینیسک داخلی و مینیسک خارجی نیز مانع از تماس مستقیم استخوان های مفصل زانو به یکدیگر می شوند. استخوان ها توسط رباط (لیگمان) صلیبی قدامی و رباط خلفی نیز به یکدیگر متصل شده و در نهایت غشای سینوویال این ساختارها را می پوشاند.

” غضروف ماده ای محکم و انعطاف پذیر است که هنگام خم شدن و یا صاف کردن زانو از استخوان های زانو محافظت کرده و مانع از ساییدگی مفصل زانو می شود. تحلیل بافت غضروفی و آسیب مینیسک ها عوامل ایجاد کننده ساییدگی زانو هستند. “

چرا زانو ساییده می شود؟

در ساییدگی زانو، غضروف مفصل زانو دچار تخریب شده و به تدریج از بین می رود. سپس استخوان ران و استخوان ساق با یکدیگر برخورد می کنند. اصطکاک یا تماس به مرور زمان باعث فرسایش یا ساییدگی زانو می شود.

ساییدگی زانو دقیقا مانند ساییدگی یک جسم روی جسم دیگر است! اما این بار استخوان های بدن درگیر اصطکاک و ساییدگی شده اند. در اینجا راهکارهای درمان ساییدگی زانو را پیگیری می کنیم.

ریسک فاکتورها و علل ایجاد ساییدگی زانو

عوامل مختلفی سبب تخریب غضروف و مایع مفصلی شده و مفصل زانو را از حالت طبیعی خارج می کنند:

جنسیت

استئو آرتریت در بانوان شدید تر و شایع تر است. همچنین محتمل تر است که زنان در سن پایینتری نسبت به مردان به این بیماری مبتلا شوند. همچنین 70 درصد مبتلایان از جامعه بانوان هستند.

اضافه وزن

چاقی مشکلی است که در بسیاری از بیماری ها عوارض خود را آشکار می کند. اضافه وزن سبب افزایش فشار به مفاصل شده و دژنراتیو و یا تخریب غضروف مفصلی را سرعت می بخشد.

ساییدگی زانو بی تأثیر از دلایل وراثتی یا ژنتیک نیست

هرچند آرتروز بیماری ارثی نیست اما اگر در خانواده فردی مبتلا به آرتروز و یا استئوآرتریت است، احتمال مبتلا شدن سایر اعضای خانواده افزایش می یابد. محققین مارکر های ژن های مرتبط با آرتروز را پیدا کرده اند. این ژن ها با سیستم ایمنی و التهاب مزمن مرتبط هستند.

سن

 با افزایش سن، غضروف های موجود در کپسول مفصلی زانو حالت انعطاف پذیری خود را از دست داده و باعث ساییدگی زانو می شود. سن ابتلا به بیماری آرتریت روماتوئید بطور میانگین در میانسالی است یعنی بین 30 تا 60 سالگی

بیماری های زمینه ای

 داشتن بیماری زمینه ای که سبب التهاب و آسیب به مفصل و غصروف می شود مانند روماتسیم مفصلی می تواند ساییدگی زانو را سبب شود. در این بیماری غشای سینوویال اطراف مفصل متورم شده و ملتهب می گردد. در نهایت عملکرد مفصل را دچار اختلال می کند.

فعالیت سنگین

ورزش سنگین و نادرست به مدت طولانی نیز به غضروف و مفصل زانو آسیب می زند. این می تواند زمینه ساییدگی زانو را فراهم آورد. ورزشکارانی که در مدت زمان فعالیتشان چندین بار پارگی غضروف مینیسک را تجربه کرده اند مستعد ابتلا به ساییدگی در زانو می باشند.

آیا علائم ساییدگی زانو را می دانید؟

با آگاهی داشتن از علائم بالینی ساییدگی زانو می توانید به موقع درمان آرتروز را شروع کنند. بیشترین علائم گزارش شده توسط اکثر افراد مبتلا به آرتروز زانو شامل موارد زیر است:

درد

درد از نشانه های همیشگی و اولیه آرتروز می باشد.

سفتی و خشکی مفاصل

سفت و سخت شدن مفصل زانو سبب می شود فرد به سختی زانوی خود را به حرکت در آورد. به بیان ساده تر روان نبودن حرکت زانو از نشانه های دیگر ابتلا به آرتروز زانو است.

تورم مفصل زانو

تورم زانو نیز از دیگر نشانه های شایع می باشد که افراد مبتلا به آرتروز زانو از آن شکایت می کنند.

درمان ساییدگی زانو به طور کلی به سه دسته زیر تقسیم بندی می شود:

برخی از عوامل خطر ابتلا به این بیماری با تغییر شیوه زندگی قابل اصلاح و یا قابل مدیریت هستند عادتهای غلطی چون سیگار کشیدن را ترک کنید، اضافه وزن خود را کاهش دهید و همچنین کاهش استرس در زندگی شما می تواند خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهد.

سبک زندگی یا لایف استایل صحیح؛

تغییر سبک زندگی یکی از موارد تاثیر گذار می باشد. چرا که عدم حرکت های نادرست و یا حرکات صحیح زانو می تواند به درمان ساییدگی و آرتروز زانو کمک شایانی نماید. پرهیز از ورزش های سنگین و یا بهبود وضعیت شغلی باید در اولویت درمان ساییدگی زانو قرار گیرد. اگر فرد اقدام به استفاده از دارو و جراحی نماید اما سبک زندگی پرخطری داشته باشد، بیهوده به زیر تیغ جراحی رفته است!

استفاده از داروهای مسکن، ضد التهاب و داروهای تقویتی؛

داروهای مسکن و ضد التهاب می تواند با اثرگذاری روی موضع ملتهب و بافت آسیب دیده روند تخریب را کاهش دهند. همچنین می تواند مانع از عود التهاب و ساییدگی در زانو شوند. داروهای تقویتی نیز با اثرگذاری روی بافت غضروف، ساختار و عملکرد این بافت های حیاتی را بهبود بخشیده و روند  آسیب و ساییدگی مفصل زانو را به حداقل می رسانند.

روش های تهاجمی مانند جراحی؛

در صورتی که ساییدگی زانو غیر قابل تحمل باشد و فرد قادر به زندگی طبیعی نباشد باید از جراحی بهره ببرد. جراحی از دیگر اقدامات موثر در درمان ساییدگی زانو می باشد.

ماساژ و ورزش کردن برای کمک به ساییدگی زانو

• تمرینات سبک با حرکت آرام به جای تمرینات سریع و سنگین. میتوانید تمرینات کششی ساده ، تای چی و یا یوگای آهسته را امتحان کنید.
• بالابردن پمپاژ قلب: اینکه قلب شما در آرتروز به خوبی پمپ کند ضروری است پس ورزشهایی مثل دوچرخه سواری سبک و یا روزانه 30 دقیقه قدم زدن هم به شما در کاهش وزن کمک می کند هم ضربان قلب شما را بالا میبرد.
• تمرینات فیزیوتراپی: تمرینات فیزیوتراپی تجویز شده توسط پزشک؛ به منظور تقویت ماهیچه های اطراف مفصل و بهبود انعطاف پذیری غضروف در درمان این عارضه موثر می باشد.
• ماساژ برای کاهش درد آرتروز: ماساژ حرفه ای می تواند علاوه بر کاستن استرس های روزانه ، فشار را از روی مفاصل بر دارد و از سفتی مفاصل بکاهد اما نکته مهم این است که نباید ماساژ طولانی شود و اگر مفاصل شما احساس حساسیت کرد باید انرا متوقف کنید.

درمان دارویی

اگر روش های درمان خانگی و خودیاری مؤثر واقع نشد و علائم به تدریج بیشتر شود، ممکن است فرد به معالجه پزشکی نیاز داشته باشد.

• دولوکستین (Cymbalta) یک داروی ضد افسردگی است که به کاهش درد مزمن نیز کمک می کند.
• کپسایسین که از عصاره فلفل قرمز تهیه می شود، در برخی کرم ها و پمادهای موضعی تسکینی مورد استفاده قرار می گیرد. پمادهای حاوی کپسایسین ممکن است قرمزی و سوزش ایجاد کند پس با احتیاط از این پمادها باید استفاده کرد.

• تزریق اسید هیالورونیک باعث افزایش ویسکوزیته یا چسبندگی مایع مفصلی شده و به درمان آرتروز کمک می کند.
• رزیدرونات یا Risedronate (Actonel) درمانی موثر برای پوکی استخوان است. اما ممکن است به حفظ غضروف و درمان ساییدگی کمک کند.