انحراف ستون فقرات چیست؟

اسکولیوز ( scoliosis ) یا انحراف ستون فقرات، اختلالی است که به دلایل متفاوتی از جمله فتق دیسک، صدمات فیزیکی، مادرزادی، پوکی استخوان و حتی ایدیوپاتی ایجاد می­گردد. این اختلال عبارت از بروز تغییر شکل در ستون فقرات است که اغلب در بزرگ­سالان مشاهده می­شود. اما افراد در سنین پایین­تر نیز گاهی با آن درگیر خواهند شد. ستون فقرات در حالت عادی یک انحنای S شکل دارد. عوامل متعددی می­توانند این شکل طبیعی را به هم بریزند. می­دانید که ستون فقرات از گردن آغاز شده، در کمر و قفسه سینه امتداد می­یابد و در نهایت در انتهای آن به لگن ختم می­شود. انحراف ستون فقرات در هر یک از این بخش­ها ممکن است رخ دهد و عارضه­ای محدود به کمر نیست. البته که ستون فقرات کمر بیش از سایر بخش­ها در معرض خطر می­باشد.

انحراف ستون فقرات در همه افراد به یک شدت بروز نمی­کند. این عارضه می­تواند خیلی خفیف بروز کند و تنها 10 درجه از محور اصلی انحراف داشته باشد. البته گاهی این انحراف به 100 درجه یا بیش­تر هم می­رسد. انحرافات خفیف و زیر 40 درجه را می­توان با روش­های غیرتهاجمی به خوبی درمان کرد، اما برای انحرافات شدیدتر معمولاً پزشکان دستور جراحی را صادر می­کنند. انحراف ستون فقرات اختلالی است که درمان سریع آن بسیار ضروری می­باشد. چرا که پس از مدتی می­تواند توانایی حرکت را از شما بگیرد. درمان این بیماری باید توسط یک پزشک ارتوپد حاذق در مرکز درمانی معتبری صورت گیرد. به خاطر داشته باشید که درمان اشتباه یا ناقص انحراف ستون فقرات مشکلاتی از جمله فلجی، محدود کردن توانایی حرکتی، بی­اختیاری ادرار و مدفوع و اختلالات جنسی را در پی خواهد داشت. بنابراین نسبت به درمان خود سخت­گیر باشید و بهترین­ها را انتخاب کنید.

دلایل ایجاد انحراف ستون فقرات چیست؟

دلایل متفاوتی می­توانند منجر به انحراف ستون فقرات شوند، اما بزرگ­ترین دلیلی که می­توانیم به آن اشاره کنیم، فرسایش تدریجی مهره­های ستون فقرات است. گاهی تشخیص دلیل انحراف ستون فقرات در افراد، به­ویژه بزرگ‌سالان دشوار می­باشد و دلایلی که در ادامه به بررسی آن­ها می­پردازیم، تنها دلایل احتمالی این عارضه هستند:

مشکلات اسکلتی-عضلانی

وجود مشکل در مهره­های ستون فقرات یا عضلات اطراف آن می­تواند در نهایت انحراف ستون فقرات را به وجود بیاورد. چنین مشکلاتی اغلب در اثر قرارگیری طولانی مدت بدن در وضعیتی غیراستاندارد، انجام کارهای سنگین و خارج از توان بدن و ضربه­های فیزیکی ایجاد می­شوند. انحراف ستون فقرات در اثر مشکلات اسکلتی-عضلانی معمولاً چندان شدید نیست و می­توان با روش­های غیرتهاجمی آن را درمان کرد.

مشکلات عصبی-عضلانی

وجود یک­سری از اختلالات در بدن باعث می­شود که رشته­های عصبی فشار مضاعفی را تحمل کنند و عضلات نیز دچار گرفتگی، کشیدگی و تحلیل شوند. دیستروفی عضلانی از جمله این اختلالات است که به تدریج باعث انحراف ستون فقرات می­گردد.

سابقه خانوادگی

پزشکان معتقد هستند که ژنتیک نیز در بروز انحراف ستون فقرات نقش دارد. البته این گفته هنوز اثبات نشده است.

مادرزادی

ممکن است در دوران جنینی، شکل گیری ستون فقرات به صورت غیرعادی اتفاق بیفتد و نوزاد با ستون فقرات کج متولد شود. البته این مورد نادر است.

حمل اجسام به شیوه نادرست

حمل اجسام به­ویژه اجسام سنگین به صورت اشتباه می­تواند شکل استاندارد بدن شما را تغییر دهد. برخی از اشتباهاتی که هنگام بلند کردن و حمل اجسام انجام می­دهیم، عبارت­اند از:

• خم شدن برای برداشتن جسم از روی زمین
• حمل اجسام سنگین به­طوری که جسم موردنظر در مقابل شکم قرار گرفته است.
• حمل تک نفره اجسام سنگین
• گرفتن کیف با یک دست یا انداختن آن بر روی یک شانه ( پس از مدتی دست حمل­کننده کیف را عوض کنید.)
• سنگین بودن کوله پشتی یا استفاده از تنها یک بند آن

بارداری

بدن بانوان در بارداری تغییرات زیادی را تجربه می­کند که برخی از آن­ها می­توانند بر ستون فقرات تأثیرگذار باشند.

چه کسانی بیش­تر در معرض انحراف ستون فقرات قرار دارند؟

مواردی هستند که ریسک ابتلا به انحراف ستون فقرات را بالا می­برند. برخی از این موارد عبارت­اند از:

• وجود بیماری­های مرتبط با سیستم عصبی
• داشتن سابقه خانوادگی
• افراد مبتلا به پوکی استخوان
• بالا رفتن سن
• داشتن شغل­هایی که فرد را مجبور به حمل اجسام سنگین می­کنند.
• جنسیت ( این بیماری در زنان بیش­تر مشاهده می­شود.)

عوارض انحراف ستون فقرات چیست؟

عدم رسیدگی و جدی نگرفتن این عارضه علاوه­بر ایجاد دردهای آزاردهنده و کم کردن توان حرکتی می­تواند موارد زیر را نیز سبب شود:

• وارد شدن فشار بیش­ازحد به رشته­های عصبی ( این مورد خود در صورت عدم درمان به موقع منجر به فلجی، اختلالات مثانه، روده و جنسی می­شود.)
• ایجاد ظاهر نامتوازن در بدن ( متمایل شدن بدن به یک سمت، عدم تقارن شانه­ها، برآمده شدن دنده­ها و…)
• بروز مشکلات قلبی و ریوی ( اگر شدت بیماری زیاد باشد، قفسه سینه به قلب و ریه فشار وارد کرده و آن­ها را دچار مشکل می­کنند.)

روش­های درمانی انحراف ستون فقرات کدامند؟

همان­طور که پیش از این نیز گفتیم، شدت انحراف ستون فقرات در هر شخصی متفاوت است و به همین دلیل پزشک متخصص ارتوپد طیف درمانی متنوعی را در اختیار دارد. در این بخش به بررسی متداول­ترین شیوه­های درمانی می­پردازیم. هر کدام از این روش‌ها با تشخیص پزشک و با توجه به طیف و نوع انحراف انتخاب می‌شود. مراجعه هر چه سریع‌تر به پزشک متخصص ارتوپدی در بهبود وضعیت بیمار و حصول نتیجه بهتر اهمیت بسزایی دارد.

استفاده از کمربند طبی

بریس یا کمربند طبی می­تواند در درمان انحراف خفیف ستون فقرات برای کودکان مفید باشد. کمربند طبی با ثابت نگه داشتن بدن می­تواند در صاف شدن ستون فقرات به استخوان­های در حال رشد کودکان کمک کند. البته بزرگسالان نیز برای کاهش درد کمر یا مراقبت­های پس از جراحی می­توانند از بریس استفاده نمایند.

دارو درمانی

مصرف داروهای خوراکی و موضعی کمک خوبی برای کاهش درد و فشار ناشی از انحراف ستون فقرات هستند. این داروها می­توانند مسکن­های بدون نسخه، مسکن­های قوی­تر، شل­کننده­های عضلانی یا پمادهای موضعی باشند. از آنجایی که دارو به‌خودی‌خود نمی­تواند ستون فقرات را صاف کند، اغلب به­عنوان یک درمان مکمل از آن استفاده می­شود.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین روش­های درمانی برای انحراف ستون فقرات است که ممکن است به طور مستقل یا مکمل همراه با دیگر درمان­ها استفاده شود. بسته به شدت انحراف و دیگر ویژگی‌های جسمی بیمار، پزشک متخصص ارتوپد تعداد جلسات و روش­های فیزیوتراپی را مشخص می­کند. سپس فیزیوتراپیست با ارائه برنامه تمرینی، ورزش­های اصلاحی، ماساژ و دستگاه­های مخصوص، درمان را آغاز می­نماید. فیزیوتراپی به شما کمک می­کند که فشار کمتری را به دلیل بیماری تحمل کنید و خیلی زود بهبود یابید.

ورزش درمانی

تمرینات ورزشی متعددی برای بهبود وضعیت ستون فقرات وجود دارند. پزشک و فیزیوتراپیست به شما کمک می­کنند تا بهترین برنامه ورزشی مختص به خود را پیدا کنید و با انجام آن­ها مهره­ها و عضلات اطراف ستون فقرات را تقویت نمایید. بهتر است تمرینات را در حضور یک کارشناس یا پزشک متخصص ارتوپد در مراکز درمانی معتبر مانند مرکز تخصصی ارتوپدی دکتر میر انجام دهید. چرا که انجام اشتباه تمرینات می­تواند نتیجه عکس داشته باشد و حتی به شما آسیب برساند. جهت گرفتن مشاوره از پزشکان باتجربه ما می‌توانید از لینک‌های موجود در سمت چپ صفحه استفاده کنید.

جراحی

برای انحرافات بیش از 40 درجه تنها راه قطعی جراحی است. در جراحی ، فاصله مهره­ها و راستای آن­ها از یکدیگر اصلاح می­شود. ریسک این جراحی مربوط به آسیب­های عصبی و نخاعی است. برای به دست آوردن بهترین نتیجه و دوری از چنین عوارضی حتماً نزد یک پزشک حاذق در یک مرکز درمانی معتبر بروید.