سندرم تونل کارپال یکی از شایع ترین مشکلاتی است که دست را تحت تاثیر قرار می دهد. افراد مبتلا به این عارضه ممکن است درد، بی حسی و ضعف را در دست و مچ احساس کنند. تغییرات سبک زندگی، مانند آتل مچ دست و تغییر در سبک زندگی می تواند علائم این عارضه را بهبود بخشد. درمان تنگی کانال دست شامل روش های جراحی و غیر جراحی است که به شرح آن ها می پردازیم.

سندرم تونل کارپال چیست؟

سندرم تونل کارپال یک بیماری شایع است که باعث درد، بی حسی، گزگز و ضعف در دست و مچ می شود. این عارضه زمانی اتفاق می افتد که فشار داخل مچ بر روی عصبی به نام عصب مدین افزایش می یابد. این عصب در انگشت شست، اشاره و میانی و نیمی از انگشت حلقه حس می شود. انگشت کوچک معمولاً تحت تأثیر این عارضه قرار نمی گیرد.

تونل کارپال یک کانال یا لوله باریک در مچ دست است. این قسمت از مچ دست به عصب مدین و تاندون ها اجازه می دهد تا دست و ساعد را به هم متصل کنند. قسمت های این تونل عبارتند از:

• استخوان های کارپال: این استخوان ها، کف و کناره های تونل کارپ را تشکیل می دهند که در یک نیم دایره تشکیل شده اند.
• رباط عرضی تونل کارپال: بالای تونل کارپ، رباط با بافت قوی که اجزای تونل را در کنار هم نگه می دارد.
• عصب مدین: این عصب در بیشتر انگشتان دست احساس می شود که به پایه انگشت شست و اشاره استحکام می بخشد.
• تاندون ها: ساختارهای طناب مانند، تاندون ها ماهیچه های ساعد را به استخوان های دست متصل می کنند. همچنین آن ها به انگشتان و شست اجازه خم شدن می دهند.

علت ایجاد سندرم تونل کارپال چیست؟

سندرم تونل کارپال زمانی ایجاد می شود که فضای تونل کارپال در مچ دست باریک شود. این فرآیند بر روی عصب مدین و تاندون‌ها (که در داخل تونل کارپال واقع شده‌اند) فشار می‌آورد و باعث تورم آن‌ها می‌شود.

افرادی که در معرض خطر سندرم تونل کارپال هستند، کسانی هستند که فعالیت ها یا کارهایی را انجام می دهند که شامل استفاده مکرر از انگشتان دست است. عواملی که می توانند افراد را در معرض خطر ابتلا به سندرم تونل کارپال قرار دهند، عبارتند از:

• فعالیت های سنگین ملزم به اعمال نیروی زیاد توسط دست مانند چکش کاری و کار با ماشین آلات صنعتی.
• استفاده طولانی مدت از دست مانند استفاده از ماوس کامپیوتر، سشوار، شستشوی لباس با دست و … .
• بارداری و حاملگی.
• شکستگی و دررفتگی مچ دست.
• عدم تعادل هورمونی غده تیروئید (کم کاری تیروئید).
• همودیالیز (فرآیندی که در آن خون فیلتر می شود).
• بیماری های آرتریت مانند آرتریت روماتوئید و نقرس.
• دیابت.
• توده (تومور) در تونل کارپال.
• افزایش سن.

سندرم تونل کارپال در زنان شایع تر از مردان است.

علائم سندرم تونل کارپال چیست؟

این عارضه معمولاً به آرامی شروع می شود و در هر سنی ممکن است رخ دهد. علائم اولیه عبارتند از:

• بی حسی دست در شب.
• سوزن سوزن شدن و یا درد در انگشتان (به ویژه انگشتان شست، اشاره و وسط).
• بی حسی در نوک انگشتان.
• ضعف و ناتوانی در فعالیت های روزمره مانند: دست گرفتن اشیاء کوچک، گرفتن فرمان برای رانندگی، دست گرفتن کتاب و نوشتن، استفاده از صفحه کلید کامپیوتر، بستن دکمه پیراهن و …

در واقع، از آنجایی که برخی از افراد با مچ های خمیده می خوابند، علائم شبانه بسیار رایج است و می تواند افراد را از خواب بیدار کند. این علائم شبانه از اولین علائم سندرم تونل کارپ به حساب می آید. در این حالت ممکن است تکان دادن دست ها به تسکین علائم در مراحل اولیه بیماری کمک کند.

در شدیدترین حالت، اندازه ماهیچه های پایه شست به وضوح کوچک می شود (آتروفی).

نحوه تشخیص سندرم تونل کارپال چگونه تشخیص داده می شود؟

ابتدا پزشک علائم و شرح حال بیمار را به همراه سابقه پزشکی وی بررسی می کند. در مرحله بعد، آزمایشاتی تکمیلی را برای بیمار توصیه می نماید که عبارتند از:

• علامت تینل: در این آزمایش، پزشک روی عصب میانی مچ دست ضربه می‌زند تا ببیند آیا احساس سوزن سوزن شدن در انگشتان دست ایجاد می شود یا خیر.
• آزمایش خم شدن مچ دست (یا تست فالن): در این آزمایش، بیمار آرنج‌های خود را روی میز قرار می‌دهد و به مچ دست اجازه می‌دهد آزادانه به جلو بیفتد. افراد مبتلا به سندرم تونل کارپال در عرض 60 ثانیه بی حسی و سوزن سوزن شدن انگشتان را تجربه خواهند کرد. هر چه علائم سریعتر ظاهر شوند، سندرم تونل کارپال شدیدتر است.
• اشعه ایکس: اشعه ایکس از مچ در صورت محدود بودن مچ ممکن است سفارش داده شود حرکت، یا شواهدی از آرتریت یا تروما.
• نوار عصب و عضله: بررسی نوار عصب و عضله مشخص می کند که عصب میانی تا چه حد خوب کار می‌کند و چگونه حرکات عضلانی را کنترل می‌کند.

درمان سندرم تونل کارپال

سندرم تونل کارپال را می توان به دو روش درمان کرد: روش غیر جراحی و روش جراحی. به طور معمول، درمان‌های غیرجراحی برای موارد با شدت کمتر استفاده می‌شود و به بیمار امکان می‌دهد بدون وقفه به فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهد. درمان های جراحی در موارد شدیدتر مورد استفاده قرار می گیرد.

پزشک بر اساس علت و شدت تنگی کانال مچ دست و همچنین بررسی نوار عصب و عضله بهترین روش درمانی را برای بیمار تجویز می نماید.

1)روش درمانی غیر جراحی

در سندرم تونل کارپال معمولاً ابتدا روش های درمانی غیرجراحی امتحان می شوند. این روش ها عبارتند از:

• ثابت نگه داشتن مچ دست با استفاده از وسایل مخصوص و آتل در شب و هنگام خواب.
• مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، مانند مسکن ها.
• تزریق به دست توسط پزشک: پزشک پس از معاینه بالینی و بررسی نوار عصب و عضله اقدام به تزریق در دست با هدف کاهش التهاب و تورم می نماید.

2)روش درمان جراحی

زمانی که سندرم تونل کارپال به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نمی‌دهد و یا از نوع شدید باشد، پزشک روش جراحی را برای بیمار توصیه می کند. هدف از جراحی افزایش اندازه تونل به منظور کاهش فشار روی عصب مدین و تاندون هایی است که از این فضا عبور می کنند. این جراحی با بریدن رباط عرضی کارپال که بر عصب مدین فشار وارد می کند، انجام می شود.

این روش جراحی مانند یک عمل سرپایی است که در آن بیمار بیدار خواهد بود و از طریق بی حسی موضعی انجام می گیرد. البته در برخی موارد، پزشک ممکن است یک جراحی را از طریق انجام دهد.

باید توجه داشت که امروزه با توجه به روش های نوین جراحی، بیمار دوران نقاهت طولانی پس از عمل جراحی نخواهد داشت و از فردای روز جراحی می تواند فعالیت های روزمره خود را انجام دهد.

جراحی برای ترمیم سندرم تونل کارپال بهبودی خاصی پس از عمل ندارد. بانداژی که بعد از جراحی روی بخیه ها را می پوشاند را می توان در عرض چند روز برداشت. سپس می توان از دست برای فعالیت های سبک استفاده کرد. دامنه کامل حرکت انگشت و تسکین علائم اولیه معمولاً در عرض دو هفته پس از برداشتن بخیه ها مشاهده می شود. معمولاً تا شش هفته بیمار می تواند به اکثر فعالیت های خود بازگردید.

جراحی سندرم تونل کارپال احتمال موفقیت بسیار بالای بالای 90 درصد دارد. بسیاری از علائم پس از درمان به سرعت از بین می روند، از جمله احساس سوزن سوزن شدن در دست ها و بیدار شدن در شب. رفع بی حسی ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد، حتی تا سه ماه.

پیشگیری از از سندرم تونل کارپال

پیشگیری از سندرم تونل کارپال ممکن است دشوار باشد. این عارضه می‌تواند ناشی از فعالیت‌های مختلف در زندگی روزمره افراد باشد که پیشگیری از آن می‌تواند چالش برانگیز باشد. تغییرات محل کار، تغییر نحوه نشستن و نحوه قرارگیری دست و مچ می تواند به کاهش برخی از عواملی که می تواند منجر به سندرم تونل کارپال شود کمک کند. سایر روش های پیشگیری عبارتند از:

• با مچ دست صاف بخوابید.
• هنگام استفاده از ابزار، مچ دست خود را صاف نگه دارید.
• از خم کردن و باز کردن مکرر مچ دست خودداری کنید.
• کاهش گرفتن مکرر ابزار و اشیا با مچ دست در حالت خمیده.
• انجام تمرینات آماده سازی و کششی قبل و بعد از فعالیت ها.