زانو درد یک مشمکل رایج است که در هر سنی می تواند افراد را تحت تاثیر قرار دهد. زانو درد ممکن است به دلیل یک آسیب مانند پارگی رباط یا پارگی غضروف رخ دهد. از بیماری های دیگری که می تواند باعث زانو درد شود، می توان به آرتروز، عفونت در زانو و نفرس اشاره کرد.

بسیاری از انواع دردهای جزئی زانو ممکن است با مراقبت، فیزیوتراپی و زانوبندها تسکین پیدا کنند، اما باید توجه داشت که در برخی موارد ممکن است بیمار نیاز به جراحی زانو داشته باشد.

علائم زانو درد

محل و شدت زانو درد بسته به علت آن ممکن است متفاوت باشد. علائمی که با زانو درد همراه است، عبارت است از:

• تورم و سفتی
• قرمز شدن زانو و همچنین حس گرمی در هنگام لمس زانو
• ضعف، بی ثباتی و خالی کردن زانو
• صدای تق تق
• ناتوانی در صاف کردن کامل زانو

علت زانو درد

زانو درد می تواند ناشی از تروما و صدمات بر اساس ضربه، مشکلات مکانیکی، انواع آرتریت (آرتروز و …) و مشکلات دیگر باشد.

1) تروما و صدمات

آسیب زانو می‌تواند بر هر یک از رباط‌ها و تاندون‌ها که مفصل زانو شما را احاطه کرده‌اند و همچنین استخوان‌ها، غضروف‌ها و رباط‌هایی که خود مفصل را تشکیل می‌دهند، تأثیر بگذارد. برخی از آسیب های شایع زانو عبارتند از:

• آسیب ACLیا پارگی رباط صلیبی قدامی: ACL یکی از چهار رباطی که استخوان ساق پا را به استخوان ران متصل می کند. آسیب ACL در ورزش های بسکتبال، فوتبال و یا سایر ورزش‌هایی که نیاز به تغییر جهت ناگهانی دارند، رایج است.

• شکستگی: استخوان های زانو، از جمله کشکک زانو ممکن است در هنگام زمین خوردن یا تصادفات رانندگی شکسته شوند. همچنین، افرادی که استخوان‌هایشان در اثر پوکی استخوان ضعیف شده است، گاهی اوقات می‌توانند به سادگی با قدم گذاشتن اشتباه، دچار شکستگی زانو شوند.
• منیسک پاره شده: منیسک غضروف سخت و لاستیکی است که به عنوان ضربه گیر بین استخوان های ساق پا و ران عمل می کند. چرخاندن ناگهانی زانو می تواند سبب پاره شدن منیسک می گردد.

• بورسیت زانو: برخی از آسیب‌های زانو باعث التهاب در بورس‌ها (کیسه مفصلی) می‌شوند بورس کیسه‌های کوچکی از مایع است که قسمت خارجی مفصل زانو را تحت فشار قرار می‌دهد تا تاندون‌ها و رباط‌ها به آرامی روی مفصل حرکت کنند.
• آسیب تاندون کشکک زانو تاندونیت کشکک: تاندون ها در حقیقت بافت های ضخیم و فیبری هستند که ماهیچه ها را به استخوان ها متصل می کنند که از کشکک زانو تا استخوان ساق پا کشیده شده و به شما اجازه می دهد لگد بزنید، بدوید و بپرید. تاندونیت باعث تحریک و التهاب یک یا چند تاندون می شود. این التهاب می تواند زمانی اتفاق بیفتد که تاندون کشکک آسیب دیده باشد. دوندگان، اسکی بازان، دوچرخه سواران و ورزشکاران مرتبط با فعالیت های پرشی ممکن است دچار تاندونیت کشکک شوند.

2)انواع آرتریت

بیش از 100 نوع مختلف آرتریت وجود دارد. انواعی که بیشتر روی زانو تاثیر می گذارند عبارتند از:

• آرتروز: آرتروز، شایع ترین نوع آرتریت است. آرتزوز یک وضعیت ساییدگی بین استخوان های ران و ساق پا می باشد که به علت از بین رفتن غضروف زانو رخ می دهد.
• روماتیسم مفصلی: ناتوان‌کننده‌ترین شکل آرتریت، آرتریت روماتوئید است که یک بیماری خودایمنی است که می‌تواند هر مفصلی در بدن از جمله زانوها را تحت تأثیر قرار دهد.
• نقرس: این نوع آرتریت زمانی اتفاق می‌افتد که کریستال‌های اسید اوریک در مفصل انباشته می‌شوند. در حالی که نقرس بیشتر انگشت شست پا را درگیر می کند، می تواند در زانو نیز رخ دهد.
• نقرس کاذب: این نوع آرتریت اغلب با نقرس اشتباه گرفته می شود، اما باید توجه داشت که نقرس کاذب به دلیل بلورهای حاوی کلسیم در مایع مفصلی ایجاد می شود. زانو شایع ترین مفصلی است که به نقرس کاذب مبتلا می شود.
• آرتریت سپتیک یا عفونت مفصلی: گاهی اوقات مفصل زانو ممکن است عفونی شود و منجر به تورم، درد و قرمزی و همچنین ایجاد تب شود. آرتریت سپتیک می تواند به سرعت باعث آسیب گسترده به غضروف زانو شود. اگر زانو درد همراه با هر یک از علائم آرتریت سپتیک دارید، فوراً به پزشک مراجعه نمایید.

عواملی که می توانند باعث زانو درد شوند

عواملی که می توانند خطر ابتلا به مشکلات زانو را افزایش دهند، عبارت است از:

• اضافه وزن: اضافه وزن یا چاقی باعث افزایش فشار روی مفاصل زانو می گردد، حتی در حین فعالیت های معمولی مانند راه رفتن یا بالا و پایین رفتن از پله ها. به مرور و با گذشت زمان در اثر تسریع در تجزیه غضروف مفاصل، خطر ابتلا به آرتروز نیز افزایش می یابد.
• عدم انعطاف و ضعف قدرت عضلات:  ضعف عضلات می تواند خطر آسیب دیدگی زانو را افزایش دهد. عضلات قوی به تثبیت و محافظت از مفاصل کمک می کنند و انعطاف پذیری عضلات می تواند به شما در دستیابی به دامنه کامل حرکت کمک کند.
• ورزش یا مشاغل خاص: برخی از ورزش ها نسبت به سایر ورزش ها فشار بیشتری بر زانوهای شما وارد می کنند. ورزش اسکی، پرش‌های بسکتبال و ضربات مکرر زانو در هنگام دویدن، همگی خطر آسیب دیدگی زانو را افزایش می‌دهند. همچنین مشاغلی که سبب فشار مکرر روی زانو می گردند، مانند ساخت و ساز یا کشاورزی نیز می توانند خطر ابتلا به آسیب زانو را افزایش دهند.

پیشگیری از زانو درد

اگرچه همیشه نمی توان از زانو درد جلوگیری کرد، اما توصیه های زیر ممکن است به جلوگیری از آسیب ها و تخریب مفاصل کمک کند:

• حفظ وزن سالم: یکی از بهترین راهکارهای پیشگیری از زانو درد است. اضافه وزن، فشار اضافی به مفاصل وارد می کند و خطر آسیب دیدگی و آرتروز را افزایش می دهد.
• به صورت منظم ورزش کنید: برای جلوگیری از ضعف عضلات، به صورت منظم ورزش کنید. مطمئن شوید که تکنیک ها و الگوهای حرکتی که در ورزش یا فعالیت خود استفاده می کنید، آسیبی به زانو وارد نمی کنند.
• تقویت عضلات چهار سر ران: عضلات ضعیف عامل اصلی آسیب دیدگی زانو هستند. تقویت عضلات چهارسر ران و همسترینگ، عضلات جلو و پشت ران به حمایت از زانو کمک می کنند.

درمان زانو درد

پزشک بر اساس علت ایجاد زانو درد بهترین روش درمانی را برای بیمار تجویز می نماید. این روش ها شامل درمان دارویی، تزریق و عمل جراحی می باشد که جداگانه به شرح هر یک می پردازیم:

1)درمان دارویی

پزشک ممکن است داروهایی را برای کمک به تسکین درد تجویز نماید. همچنین در مواردی که زانو درد در اثر آرتریت روماتوئید یا نقرس باشند، درمان دارویی می تواند به بهبود روند درمان بیمار کمک نماید.

2)فیزیوتراپی و تمرینات تقویت عضلات

تقویت عضلات اطراف زانو باعث پایداری بیشتر آن می شود. پزشک ممکن است فیزیوتراپی یا انواع مختلفی از تمرینات تقویتی را بر اساس شرایط خاصی که باعث درد زانو می شود، توصیه کند.

3)تزریقات زانو

پزشک ممکن است برای درمان زانو درد و آرتروز، تزریق آرتروسل و تزریق ژل را برای فرد تجویز نماید.

• تزریق آرتروسل: آرتروسل جدیدترین روش درمان آرتروز با استفاده از عصاره جفت جنین است. عصاره جفت با دارا بودن بیش از 800 الی 1000 برابر فاکتور رشد بیشتر نسبت به PRP، از طریق تزریق داخل مفصلی برای جلوگیری و بهبود روند تخریبی آرتروز مفاصل استفاده می شود. تزریق عصاره جفت که به آن آرتروسل نیز می گویند، در واقع آخرین نسل داروهای تزریقی داخل مفصلی می باشد.
• تزریق ژل: در این روش یک مایع غلیظ(اسید هیالورونیک)، مشابه مایعی که به طور طبیعی حرکت مفاصل را روان می کند، برای بهبود تحرک و کاهش درد به زانو تزریق می گردد. باید توجه داشت که اثر بخشی این روش درمانی نهایتا 6 ماه می باشد و پس از این مدت مجددا نیاز به تزریق می باشد.

4)عمل جراحی

چنانچه روش های درمانی غیر جراحی که در بالا ذکر کردیم، منجر به تسکین درد و درمان بیمار نشود، پزشک ارتوپد روش جراحی را بر اساس علت ایجاد زانو درد تجویز می نماید. روش های جراحی عبارتند از:

• جراحی آرتروسکوپی: جراح ارتوپد از این روش جراحی برای درمان و ترمیم رباط های پاره زانو، مشکلات منیسک و پارگی آن، شکستگی های داخل مفصلی و انحراف کشکک زانو و همچنین ترمیم غضروف آسیب دیده استفاده می کند.
• تعویض کامل مفصل زانو: در این روش، جراح استخوان و غضروف آسیب دیده را از استخوان ران، ساق پا و کاسه زانو جدا می کند و آن را با پروتز (مفصل مصنوعی ساخته شده از آلیاژهای فلزی، پلاستیک و پلیمر) جایگزین می کند.
• جراحی تعویض جزئی زانو: در این روش بر خلاف جراحی تعویض مفصل کامل، جراح تنها قسمت آسیب دیده زانوی را با پروتز جایگزین می کند و قسمت های سالم زانو دست نخورده باقی می ماند. این جراحی معمولاً می‌تواند از طریق برش‌های کوچک انجام شود و روند بهبودی سریع‌تری نسبت به تعویض مفصل کامل دارد.
• استئوتومی: این روش جراحی شامل برداشتن استخوان از استخوان ران یا ساق پا برای تراز بهتر زانو و تسکین درد آرتریت است. این جراحی در برخی موارد، در تاخیر انداختن جراحی تعویض مفصل کامل زانو موثر است.