در این مقاله به توصیه های کلی پس از عمل جراحی برای کمک به بازیابی قدرت و تحرک زانو پس از جراحی تعویض مفصل می پردازیم.

تعویض مفصل زانو معمولاً برای آرتروز شدید و در درجه اول برای درمان درد زانو انجام می شود. در اغلب موارد، دامنه حرکتی بیشتری از حالت قبل عمل جراحی پیدا می کنید، اما دیگر نمی توانید به حالت چمباتمه، چهارزانو و یا روی پاشنه های خود بنشینید. همچنین پس از جراحی باید فعالیت هایی مانند دویدن و پریدن را محدود نمایید.

باید توجه داشت که تداوم درد در امتداد خط مفصل تا دو سال پس از جراحی شایع است.

در حین جراحی، انتهای استخوان ران (فمور) با یک جزء فلزی، انتهای فوقانی استخوان ساق پا (درشت نی) نیز با یک جزء فلزی جایگزین می شود و یک اسپیسر پلاستیکی بین این دو قرار می گیرد.

برای انجام جراحی تعویض مفصل، یک برش پوستی در قسمت جلوی زانو ایجاد می‌شود و بافت‌های زیرین به یک طرف کشکک منتقل می‌شوند. سپس کشکک به یک طرف منحرف می شود. این فرآیند باعث کشش عضلات اطراف زانو و در نتیجه کبودی، تورم و ضعف در زانو می شود، بنابراین بسیار مهم است که تمرینات پس از جراحی خود را زودتر شروع کنید تا به بهبود این مشکلات کمک کنید.

نحوه بهبود عوارض احتمالی پس از جراحی تعویض مفصل

1)درد

با اینکه جراحی تعویض مفصل درد آرتروز را درمان می کند، اما به دلیل آسیب به بافت‌های نرم اطراف مفصل در طول جراحی ممکن است کمی درد را پس از عمل جراحی تجربه کنید. مصرف منظم داروهای تجویزی توسط پزشک و پیروی از دستورالعمل های زیر به بهبود این وضعیت کمک می کند.

چتانچه داروهای تحویزی برای تسکین درد کافی نبود، به پزشک اطلاع دهید تا نسبت به روند بهبود درمان درد اقدام شود.

2)تورم

زانو و ساق پا ممکن است تا سه ماه یا بیشتر پس از عمل متورم شود. اگر این اتفاق افتاد، نشستن با بالا نگه داشتن پاها و کمپرس یخ به کاهش تورم کمک می‌کند. شما کمپرس یخ را باید قبل از قرار دادن روی زانو، در یک حوله مرطوب بپیچانید. توجه داشته باشید که کیسه یخ را بیشتر از 10 دقیقه روی پای خود به صورت مداوم قرار ندهید؛ چرا که بیشتر از این مدت زمان قرار دادن کیسه یخ روی زانو، جریان خون را در محل افزایش و بافت را گرم نگه می کند و باعث افزایش تورم می گردد.

3)مراقبت از زخم

چنانچه زخم دچار قرمزی و خونریزی شد، باید فوراً به پزشک مراجعه نمایید. پس از 10 الی 12 روز برای کشیدن بخیه ها باید به پزشک مراجعه نمایید.

نحوه انجام فعالیت های روزمره

1)ایستادن و راه رفتن

شما می توانید همان روز یا روز پس از جراحی از تخت خواب بلند شوید و راه بروید. البته این موضوع مستلزم این است که کنترل کافی روی زانوی خود داشته باشید.

معمولا طی روزهای اول با کمک عصا روند راه رفتن شما بهبود پیدا خواهد کرد.

نحوه راه رفتن پس از جراحی به این گونه است که به کمک عصا، ابتدا پایی که عمل کرده اید را به جلو حرکت دهید و سپس پایی را که عمل نکرده اید حرکت دهید. 2 عصا را باید تا زمانی که بتوانید بدون لنگی راه بروید، استفاده نمایید.

2)بلند شدن از روی یک صندلی

ابتدا پای عمل شده را جلوتر از پای دیگر قرار دهید. با هر دو دست روی دسته صندلی به سمت بالا فشار دهید، پس از متعادل شدن دست ها را روی عصا قرار دهید. توجه داشته باشید که از عصا برای بالا کشیدن خود استفاده نکنید.

حالت دیگر این است که با یک دست روی دسته صندلی به سمت بالا فشار دهید و با دست دیگر عصا را در نگه دارید. پس از تعادل، عصا را در هر دو دست قرار دهید.

3) نحوه نشستن

آنقدر نزدیک صندلی بایستید که صندلی را در پشت پاهای خود احساس کنید. پای عمل شده را جلوتز از پای دیگر قرار دهید. عصا را رها کرده و دست خود را روی دسته صندلی بگذارید و به آرامی خود را به سمت صندلی پایین بیاورید.

4) بالا رفتن یا پایین آمدن از پله ها

برای شروع بهتر است پله ها را به صورت یک پله یک پله بالا یا پایین بروید. عصا را در یک دست قرار دهید و دست دیگر را روی نرده پله قرار دهید. برای بالا رفتن، ابتدا باید پای جراحی نشده را روی پله بالا قرار دهید و سپس پای عمل شده را روی آن قرار دهید.

همچنین برای پایین آمدن از پله، ابتدا باید پای عمل شده خود را روی پله زیری قرار دهید و سپس پای جراحی نشده خود را روی آن قرار دهید.

5)نحوه زانو زدن

با زانو زدن، هیچ آسیبی به مفصل تعویض شده زانو نمی رساند. برخی از افراد می توانند در عرض چند هفته پس از جراحی روی زانو، زانو بزنند؛ البته باید توجه داشت که ممکن است زانو زدن برای برخی از افراد راحت نباشد.

هنگامی که جای زخم خوب شد، با زانو زدن روی یک سطح نرم، یعنی تخت شروع کنید. هنگامی که توانستید به راحتی زانو بزنید، سطح سفت تری را امتحان کنید، ممکن است استفاده از کوسن یا پد کشکک زانو مفید باشد.

مراقبت ها و ممنوعیت های پس از جراحی تعویض مفصل زانو

• از انجام فعالیت‌هایی مانند هل دادن چرخ دستی و جاروبرقی کشیدن مه باعث فشار بر زانو می گردد، خودداری نمایید.
• تا زمانی که زخم به طور کامل بهبود نیافته، باید هنگام حمام کردن از آب خوردن له پانسمان جلوگیری شود.
• اگر هنگام ایستادن مقابل روشویی احساس درد کردید، از صندلی یا چهارپایه استفاده نمایید و روی آن بنشینید.
• هنگام آشپزی و آماده کردن غذا و نوشیدنی، ممکن است احساس درد کنید. توصیه می شود در آشپزخانه روی صندلی یا چهارپایه بنشینید.

رانندگی پس از جراحی تعویض مفصل چگونه است؟

• تا زمانی که نتوانید توقف اضطراری و ناگهانی انجام دهید، رانندگی نکنید. به طور معمول حدود 6 هفته طول می کشد تا به توانایی در این زمینه برسید.
• برای رانندگی باید درد نداشته باشید و همچنین عصا را کنار گذاشته باشید. برای رانندگی باید دامنه حرکتی مناسبی داشته باشید و رفلکس‌های شما باید به اندازه کافی خوب باشد تا بتوانید توقف ناگهانی انجام دهید.
• حتی در صورتی که برای رانندگی آماده شدید، نباید به مدت طولانی پشت فرمان بنشینید.

شروع فعالیت کاری پس از جراحی تعویض مفصل چگونه است؟

اگر قصد دارید پس از عمل به سر کار خود بازگردید، باید با جراح در مورد زمینه شغلی و فعالیت خود مشورت نمایید.

در مورد فعالیت های کم تحرک معمولاً حدود 4 تا 8 هفته پس از عمل می توانید به کار خود بازگردید. شغلی که شامل فعالیت های بدنی بیشتری مانند راه رفتن طولانی مدت یا ایستادن یا بلند کردن اجسام سنگین استريال ممکن است تا 3 ماه نیاز به استراحت تا بهبودی کامل داشته باشد.

ورزش کردن پس از جراحی تعویض مفصل

اگر می خواهید به فعالیت های ورزش بازگردید، با جراح خود مشورت کنید. پیاده روی و شنا برای پس از عمل توسط جراح توصیه می شود، اما ورزش هایی که به دویدن یا پریدن یا ورزش های تماسی در ارتباط است، به هیچ وجه توصیه نمی شود.

سوار شدن به هواپیما پس از جراحی تعویض مفصل

به دلیل افزایش خطر ابتلا به ترومبوآمبولی وریدی (VTE) و لخته شدن خون، پرواز ظرف 6 هفته پس از جراحی تعویض مفصل توصیه نمی شود. همچنین از پروازهای طولانی مدت باید به مدت 3 ماه اجتناب شود.

انجام فیزیوتراپی

شما باید حدود 6 تا 8 هفته پس از جراحی تعویض مفصل، به کلینیک فیزیوتراپی مراجعه نمایید.

1 روز پس از ترخیص از بیمارستان چه تمریناتی انجام دهیم؟

1 روز پس از ترخیص از بیمارستان، باید تمرینات زیر به صورت منظم در طول روز انجام شود تا از لخته شدن خون در ساق پا یا عفونت قفسه سینه جلوگیری شود.

1)تنفس عمیق

• از طریق بینی نفس بکشید و حدود 2 تا 3 ثانیه نگه دارید.

• همچنین از طریق دهان نفس بکشید، بدین صورت که 3 یا 4 نفس عمیق در هر ست با استراحت کوتاهی در میان آن ها انجام دهید. در مجموع 10 تا 12 تنفس عمیق انجام دهید.

3)استاتیک چهارگانه

بنشینید یا دراز بکشید و پای خود را صاف در مقابل خود قرار دهید. با فشار دادن زانو به سمت پایین به داخل همسترینگ استاتیک، عضلات ران خود را منقبض کنید. تا 10 شمرده و پای خود را نگه دارید. این جرکت را 10 بار تکرار کنید.

4)بلند کردن پای مستقیم

بنشینید یا دراز بکشید و پای خود را صاف در مقابل خود قرار دهید.

مانند تمرین استاتیک چهارگانه، عضلات ران خود (چهار سر زانو) را منقبض کنید، سپس پای خود را تقریباً 2 اینچ از تخت بلند کنید. تا 10 شمرده و نگه دارید. این حرکت را 10 بار تکرار کنید.

این تمرین ضروری است؛ حتی اگر نتوانستید پای خود را بلند کنید، به تلاش و تکرار این تمرین برای بازیابی توان عضلات ادامه دهید.

6)کشش عضلات باسن

عضلات پایینی خود را منقبض کنید. تا 10 شمرده و نگهدارید.

10 بار این حرکت را تکرار کنید.

7)خم کردن زانو روی تخت

روی تخت دراز بکشید و زانوی خود را به سمت خود خم کنید و سپس به آرامی آن را پایین بیاورید. این حرکت را 10 بار تکرا کنید.

8)کشش استاتیک چهارسر

با تکیه گاه بنشینید یا روی تخت دراز بکشید. یک حوله پیچیده شده دور چیزی جامد مانند یک حلبی زیر زانو خود قرار دهید.

زانوی خود را صاف کنید، پاشنه پا را از روی تخت بلند کنید. برای شمارش آهسته 10 نگه دارید. آرام باشید و این حرکت را 10 بار تکرار کنید.

اقداماتی که در منزل پس از جراحی باید انجام دهیم

1)کمک به خم شدن زانو هنگام نشستن

روی صندلی بنشینید، پای عمل شده را تا جایی که می توانید خم کنید.

پای دیگر را از جلوی پای عمل شده عبور دهید و برای افزایش خمیدگی، یک فشار ملایم بدهید. 2-3 ثانیه نگه دارید. آرام باشید و این حرکت را 10 بار تکرار کنید.

2 تا 3 هفته پس از جراحی

پس از برداشتن گیره یا بخیه ها و همچنین بهبود زخم، در صورت تمایل می توانید شروع به ماساژ جای زخم کنید، این کار به شل شدن و نرم شدن جای زخم کمک می کند. بدین صورت که جای زخم را با انگشت شست خود ماساژ دهید و حرکات دایره ای کوچکی در امتداد برش انجام دهید.

تا پایان هفته 2 شما باید راحت و با اعتماد به نفس در اطراف خانه قدم بزنید و احتمالاً فقط از 1 عصا زیر بغل استفاده خواهید کرد.

با چند دقیقه پیاده روی در یک جهت شروع کنید و سپس به عقب برگردید. تا زمانی که بتوانید بدون لنگی راه بروید یا تا زمانی که مطمئن باشید بدون آن ها می روید، در بیرون از عصا یا عصا نگه دارید. به تدریج مسافتی را که هر روز پیاده روی می کنید افزایش دهید.

4 هفته پس از جراحی

از هفته چهارم به بعد، زانو آزادانه‌تر حرکت می‌کند و احساس سفتی کمتر و طبیعی‌تری دارید، اگرچه درد احتمالاً در امتداد خط مفصل باقی می‌ماند. ممکن است استفاده از عصا در خانه را متوقف کرده باشید، اما ممکن است به آن برای راه رفتن در بیرون از خانه نیاز داشته باشید.

اکنون می توانید در صورت داشتن دوچرخه ثابت از آن استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که صندلی به اندازه کافی پایین است که بتوانید راحت سوار شوید و به اندازه کافی بلند است که بهترین حالت برای رکاب زدن را داشته باشید. ابتدا پدال را به جلو یا عقب حرکت دهید تا زمانی که زانو نتواند بیشتر خم شود، در جهت معکوس، این کار را برای چند دقیقه به عنوان گرم کردن انجام دهید. سه بار در روز به مدت 5 تا 10 دقیقه رکاب بزنید.

تمرینات مناسب برای کمک به بهبود تعادل

تمرینات زیر برای کمک به بهبود تعادل طراحی شده اند:

تمرینات مناسب برای قدرت و استقامت

تمرینات زیر به بهبود استقامت و قدرت پا کمک می کند:

1)هنگام نشستن توپ را به جلو و عقب بغلتانید

با نشستن روی یک صندلی، یک توپ فوتبال کوچک زیر پای خود قرار دهید. با چرخاندن توپ به جلو و عقب برای چند دقیقه به عنوان گرم کردن شروع کنید.

سپس توپ را تا جایی که ممکن است به عقب برگردانید، چند ثانیه نگه دارید، سپس به جلو بچرخانید. این حرکت را 10 بار تکرار کنید.

4)آب درمانی، پیاده روی در آب و شنا

اگر زخم به طور کامل بهبود یافته است، می توانید شروع به شنا کنید. 

مدت زمانی که ورزش می کنید به دمای آب و تحمل ورزش شما بستگی دارد. تمرینات باید در آب بین ارتفاع کمر و سینه انجام شود. هر چه آب عمیق تر باشد ورزش سخت تر است. ممکن است بخواهید از ارتفاع کمر آب شروع کنید و سپس به تدریج عمق را افزایش دهید.