قوز کمر چیست؟

قوز کمر که با نام‌های کیفوز (Kyphosis) یا گوژپشتی نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال است که در آن ستون فقرات در ناحیه بالایی کمر دارای انحنای بیش از حد است.

قسمت فوقانی کمر یا ناحیه توراسیک ستون فقرات، دارای یک انحنای جزئی طبیعی است. ستون فقرات به طور طبیعی در ناحیه گردن، قسمت بالایی کمر و قسمت پایینی کمر کمی خمیده است که این حالت به جذب ضربه و تحمل وزن سر کمک می‌کند. قوز کمر زمانی اتفاق می‌افتد که این قوس طبیعی، بزرگ‌تر از حد معمول باشد.

فردی که دچار قوز کمر است، یک برآمدگی واضح در قسمت بالایی کمر دارد که وقتی از کنار نگاه می‌کنید این ناحیه ممکن است به طور قابل‌توجهی گرد یا بیرون زده به نظر برسد.

علاوه بر این، افراد مبتلا به قوز کمر اغلب دولا دولا راه می‌روند و شانه‌هایشان نیز به سمت جلو خمیده هستند. ممکن است قوز کمر، فشار زیاد از حدی بر ستون فقرات وارد کند که این موضوع سبب بروز درد می‌شود.

علایم گوژپشتی چیست :

همان طور که اشاره شد، گوژپشتی هنگامی اتفاق می افتد که زاویه ستون فقرات از حد معمول خارج باشد. به طور کلی هرچه منحنی ستون فقرات بیشتر باشد، علائم آن شدیدتر است. این عارضه هم مانند سایر بیماری‌ها با علائم و نشانه‌هایی همراه است:

• قوز یا انحنای قسمت فوقانی پشت
• بروز کمر درد های شدید و خفیف
• تغییر وضعیت سر و گردن به سمت جلو
• تفاوت در ارتفاع شانه‌ها و افتادگی آن‌ها
• گرفتگی ماهیچه‌های پشت ران (همسترینگ)
• احساس درد در قفسه سینه و تنگی نفس
• خستگی مزمن

علل گوژپشتی (قوز کمر) چیست :

گوژپشتی یا قوز کمر معمولا مرتبط با سن افراد است و اغلب پس از عارضه پوکی استخوان ایجاد می‌شود و منجر به ضعیف شدن استخوان‌های ستون فقرات شده، تا حدی که استخوان‌ها یا ترک برمی‌دارند و یا اینکه فشرده می‌شوند.

از مهمترین علل این عارضه می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• افزایش سن (به خصوص در مواقعی که کمر در وضعیت نامناسب باشد.)
• ضعف ماهیچه‌ای در ناحیه فوقانی کمر
• قرار گرفتن مداوم بدن در موقعیت‌های خمیده و حمل حمل بارهای سنگین روی پشت شما
• شکستگی‌های ستون فقرات (شکستگی مهره کمر)
• اسکولیوز (انحنای ستون فقرات)
• اسپونديلوليستزيس (لغزش مهره) 

خطرات و عوارض گوژپشتی چیست :

خطرات و عوارض این بیماری به عوامل مختلفی مانند سلامت کلی، سن و شدت بیماری بستگی دارد. اگر گوژپشتی یا قوز کمر زود تشخیص داده شود، بسیاری از افرادی که به آن مبتلا هستند، می‌توانند به زندگی عادی خود بازگردنند و ممکن است نیازی به جراحی نداشته باشند.

اما به یاد داشته باشید که گوژپشتی با افزایش سن می‌تواند بدتر شود، به همین دلیل تشخیص زود هنگام بسیار مهم است. در صورت عدم تشخیص به موقع، قوز کمر می‌تواند عوارضی مانند مشکلات حرکت یا تعادل و حتی مشکلات تنفسی ایجاد کند. این موارد ممکن است نیاز به درمان با جراحی داشته باشد. 

---

بیشترین بدانید : شکستگی لگن چیست | علل و علائم و راههای پیشگیری

---

انواع قوز کمر چیست :

به‌طورکلی قوز کمر به سه نوع اصلی تقسیم‌بندی می‌شود که شامل موارد زیر هستند:

کیفوز وضعیتی

شایع‌ترین نوع گوژپشتی، کیفوز وضعیتی (Postural kyphosis) است که معمولا در سنین نوجوانی رخ می‌دهد. قوز کردن، ایستادن یا نشستن در وضعیت نامناسب و پایین گرفتن سر و شانه‌ها، سبب کشیدگی رباط‌ها و عضلات نگهدارنده مهره‌ها (استخوان‌های ستون فقرات) می‌شود. این کشیدگی باعث می‌شود مهره‌ها از وضعیت طبیعی‌شان خارج شوند و سبب ایجاد ظاهر گرد و خمیده‌ای در ستون فقرات می‌شود.

این وضعیت

• معمولا انحنایی ایجاد می‌کند که انعطاف‌پذیر است، به این معنا که تغییر وضعیت بدن باعث تغییر در انحنا می‌شود.
• این اختلال اغلب در نوجوانان اتفاق می‌افتد و دختران را بیشتر از پسران تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• معمولا سبب بروز درد یا مشکل خاصی نمی‌شود.

کیفوز شوئرمن

کیفوز شوئرمن (Scheunemann Kyphosis) نوع دیگری از قوز کمر است. شوئرمن نام رادیولوژیست دانمارکی است که اولین‌بار این عارضه را شناسایی کرد. این نوع قوز کمر زمانی رخ می‌دهد که مهره‌ها شکل متفاوتی داشته باشند. در این اختلال مهره‌ها به‌جای شکل مستطیلی، سه‌گوش یا V شکل هستند. در این شرایط مهره‌های سه‌گوش، به سمت جلو خم می‌شوند و ستون فقرات را گرد جلوه می‌دهند.

کیفوز شوئرمن:

• اغلب در نوجوانان ظاهر می‌شود و پسران را بیشتر از دختران تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• می‌تواند شدیدتر از کیفوز وضعیتی باشد، خصوصا در افرادی که وزن آنها زیر حد متوسط است.
• سبب ایجاد یک انحنای سفت و غیرقابل‌انعطاف می‌شود، به‌طوری‌که تغییر موقعیت نمی‌تواند این انحنا را تغییر دهد.
• ممکن است خیلی دردناک باشد و این درد خصوصا زمانی که در حال فعالیت هستید یا زمانی که برای مدت طولانی می‌ایستید یا می‌نشینید تشدید می‌شود.

کیفوز مادرزادی :

منظور از مادرزادی، وضعیتی است که با آن متولد شده‌اید. افراد مبتلا به کیفوز مادرزادی (Congenital kyphosis)، با ستون فقراتی متولد می‌شوند که قبل از تولد به‌درستی رشد نکرده است. طی این اختلال مهره‌ها به‌جای این که به طور عادی از هم جدا باشند، به همجوش می‌خورند.

کیفوز مادرزادی:

• ممکن است با رشد کودک تشدید شود.
• معمولا در سنین پایین به جراحی نیاز دارد تا از تشدید شدن انحنای ایجاد شده جلوگیری شود.
• ممکن است با سایر نقص‌های مادرزادی که بر قلب و کلیه‌ها تاثیر می‌گذارند همراه باشد.

گوژپشتی یا قوز کمر چگونه تشخیص داده می‌شود؟

برای تشخیص گوژپشتی، ابتدا پزشک معاینه فیزیکی را انجام می دهد. معمولا پزشک قد شما را چک می‌کند، همچنین ممکن است از شما بخواهد که بر روی ستون فقرات شما فشار بیاورند تا متوجه شود که درد یا حساسیت وجود دارد یا خیر؟ اگر به قوز کمر مبتلا باشید، خمیدگی ناحیه کمر در این وضعیت بیشتر به نظر می‌رسد.

همچنین ممکن است از شما بخواهند که دست‌های خود را آزادانه خم کنید، مثل اینکه می‌خواهید انگشتان دست خود را لمس کنید. این به آن‌ها کمک می‌کند تا منحنی ستون فقرات شما را بهتر ببینند. اشعه ایکس می‌تواند به تعیین میزان انحنای ستون فقرات کمک کند. اگر پزشک شما تصاویر دقیق‌تری برای تشخیص وضعیت شما بخواهد، ممکن است از سی تی اسکن و یا MRI استفاده کند.

برخی از گزینه‌های درمانی گوژپشتی :

بسته به سلامت کلی بدن فرد، شدت و سابقه بیماری فرد، گزینه‌های درمانی زیادی برای این بیماری وجود دارد. پزشک شما برای تهیه یک برنامه درمانی مناسب با شما همکاری خواهد کرد. برخی از گزینه‌های درمانی شامل موارد زیر خواهد بود:

وضعیت مناسب :

برای برخی از مبتلایان گوژپشتی، توجه به وضعیت خوب مانند نشستن مستقیم می‌تواند به اصلاح انحنای ستون فقرات کمک کند. ارگونومی نیز ممکن است کمک کند.

تمرینات موثر ورزشی :

ورزش درمانی به صورت منظم می‌تواند به تقویت ماهیچه‌های کمر شما کمک کند. به عنوان مثال ورزش یوگا در افزایش انعطاف پذیری و تقویت ماهیچه ها در قسمت پشت و کمر برای بهبود درد کمک شایانی خواهد کرد.

مصرف داروهای مسکن :

داروهای مسکن و همچنین داروهای پوکی استخوان می‌تواند به سهولت در کاهش دردهای کمر و پشت کمک کند. حتی در برخی از مواقع ممکن است در صورت عدم بهبود وضعیت فرد، پزشک داروهای قوی‌تری تجویز کند.

استفاده از بریس :

بریس نام وسیله‌ای است که در اطراف اندام گذاشته می‌شود تا حرکت اندام را کنترل کرده و شکل آن را تحت تاثیر قرار دهد. در مواردی که زاویه انحنای ستون فقرات بین ۶۰ الی ۸۰ درجه است و هنوز امکان رشد اسکلتی بدن وجود دارد، می‌توان از بریس برای درمان گوژپشتی استفاده کرد. نوع بریس و مدت زمان استفاده از آن توسط پزشک تعیین می‌شود.

فیزیوتراپی :

پزشک ممکن است توصیه کند که برای انجام تمرینات و کشش‌هایی که می‌تواند به بهبود وضعیت شما کمک کند، با یک فیزیوتراپیست کار کنید.

عمل جراحی :

افراد مبتلا به گوژپشتی شدید، ممکن است برای کاهش منحنی در ستون فقرات خود نیاز به عمل جراحی داشته باشند. یکی از روش‌های جراحی کیفوپلاستی نام دارد که روند بد شکلی را متوقف کرده و درد را کاهش خواهد داد. این عمل جراحی کم تهاجمی است و تنها نیازمند یک شکاف کوچک در پوست است. 

 پیشگیری از گوژپشتی :

به یاد داشته باشید که همیشه نمی‌توان از قوز کمر یا گوژپشتی پیشگیری کرد. البته در برخی از مواقع، موارد وجود دارند که با رعایت آن‌ها تا حدود زیادی از ابتلا به این عارضه، پیشگیری کرد:

• پیروی از بعضی از عادات صحیح همانند حفظ یک وضعیت بدنی مناسب، رژیم غذایی مناسب و انجام تمرینات ورزشی موثر در این زمینه
• تعادل وزن و مصرف کلسیم می‌تواند خطر ابتلا به شکستگی استخوان را کاهش دهد. 

آیا امکان دارد قوز کمر دوباره برگردد؟

بله حتی بعد از درمان ممکن است قوز کمر دوباره برگردد. به همین خاطر بهتر است توصیه‌های پزشک را جدی بگیرید و از انجام اقدامات پیشگیرانه و ورزش‌های مناسب غافل نشوید.